Kemeraltı’nda Büyük İzmir Yangını’nın izlerini hala üzerinde taşıyan, tarihi bir yapıdan bahsedeceğim bugün. Muhtemelen önünden en az bir kez geçtiniz, hatta bazılarınız o ağır demir kapısından içeri kafasını uzatıp; karton koli var mı? diye sordu. Kızlarağası Hanı’nın çaprazında biraz, hatırladınız mı?

Yangının izlerini taşıyan bir yapı olduğunu öğrendiğimden itibaren Çakaloğlu Hanı’nı istediğim biçimde belgeleyebilmek adına bir süredir takipteydim. Birkaç kez kapısını açık yakalasam da içerideki düzensiz istifleme nedeniyle istediğim fotoğrafları bir türlü alamamıştım. Geçtiğimiz yıl sahipleri tarafından gerçekleşen toplantı sonrasında ortaya çıkan restitüsyon çalışması, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü tarafından onaylanınca, harekete geçildi ve saklı tarihi doku ortaya çıktı.

Çevredeki diğer örneklerde olduğu gibi Bkz: Mirkelamoğlu Hanı inşa kitabesi günümüze ulaşamadığı için, hanın yapılış tarihi gibi bilgiler maalesef belirsiz. Kuzey cephesindeki girişte yer alan çeşmenin üzerindeki 1805-1806 tarihli bir kitabe bize biraz fikir veriyor. Kesin bir tarihe erişemesek de III. Selim dönemi sonlarında inşa edildiğini tahmin edebiliyoruz.

Kemeraltı’nın eski ismiyle Kasap Hızır Mahallesi, 895 ve 861 sokakları arasında bulunan yapı, Kızlarağası Hanı’nın hemen güneyinde, Halim Ağa Çarşısı olarak bilinen oldukça merkez bir konumda yer almaktadır. 18. yüzyıl diğer örneklerinde olduğu gibi, kesme taş, moloz ve tuğladan inşa edilmiş. Dikdörtgen, orta geçitli, genelde iki ucunda yola açılan kapıları bulunan planın tipik bir örneğidir. Tonozlu ana mekanın etrafında yer alan, dokuz-dokuz toplamda on sekiz sıra dükkandan oluşmuş kuzey-güney doğrultulu bir yapıdır.

Kapalı çarşı biçimli yapısıyla, İstanbul’daki Mısır Çarşısı’nı andırdığı söylenebilir. Yüksek tavandaki karşılıklı pencerelerden içeri giren ışıkla aydınlanmaktadır. Eşit büyüklükteki dükkanlar, çoğunlukla tüccar ve komisyonculara ait yazıhaneler olarak kullanılmıştır. Bazı odalar sonradan ahşap tavan bölmesiyle iki katlı hale getirilmiştir. Çakaloğlu Hanı hakkında daha fazla bilgiye sahipseniz, yazının altına yorum ekleyerek ya da sağ sütundaki e-posta adresinden bana ulaşabilirseniz sevinirim.

Kaynak: Kemeraltı Koruma Amaçlı İmar Planı Revizyonu – DEÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama – 2002, Hanlar (TR-210604) İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Visit İzmir / Destinasyon(14511)