Turan sırtlarında bir kale, kayalık nezaret yeri. Sanıyorum günümüze dek Felswarte olarak anılmasının sebebi, burası ile ilgili okuduğum kaynaklardan Emil Szántó’ nun 1891’ de, Alman Arkeoloji Enstitüsü Yazışmaları yayınında yer alan, Die “Felswarte” bei Smyrna isimli makalesi.

Turan kuzeyinde Gümüşpala ve Cengizhan mahallelerinini birbirine bağlayan orman yolu üzerinde Beşiktaş Tepe olarak bilinen, bu kaya kütlesi aşağıdan pek dikkat çekmezken etrafından dolandığınızda iç kale gibi bir düzlüğe ulaşıyorsunuz. İki farklı basamak düzeninde yontulmuş ve üzeri düzlenmiş kayanın üst kısımında ayrıca khamosorion tipinde bir mezar bulunuyor.

Kimi kaynaklarda Smyrna akropolü ismiyle geçen Büyükkale güneyinde yer alan bu yapı işlevi hakkında farklı görüşler öne sürülmüş. Batıdan Smyrna’ya ulaşan yollara hakim konumuyla buranın bir gözetleme yeri olması muhtemeldir görüşü çoğunluktayken, bir tür sunak, mezar yeri olarak da bildirilen noktayı Texier, Pelops’ un Tahtı olarak bildirmiş. Yerleşime yakın olmasına rağmen ıssız bir kısımda yer alan bu gözetleme yeri ve çevresinde gerçekleşen kaçak kazı ve çeşitli tahribatlara maalesef her gün bir yenisi ekleniyor.

Helene Miltner ve Yohannes Böhlau’nun 1930’larda burada yapmış oldukları gezide aldıkları notlara istinaden, Şükrü Tül’ün Tepekule’den Bayraklı’ya isimli kitabında konumdan şu şekilde bahsedilmiş; “Aşağıda Aya Triada kilisesinin yıkıntıları var uzakta. Birden bir kaya göze ilişiyor, yukarıdan bakınca işte ‘Felswarte’… ‘Felswarte’ ya da ‘Kayalık Nezaret Noktası’. Hemen inip bakıyorlar. Aya Triada’nın yukarısındaki kayalığı inceliyorlar. Üstünde dörtgen bir oyuk var. Kuzeyinden merdivenler üstüne çıkıyor. Üstü kayanın kesilmesiyle düzleştirilmiş. Kuzey yamaçta iri taşlardan duvarlar var. Burada ne yapılabilirdi; ancak aşağıdaki kıyı gözetlenebilir, kırsaldan gelenler sorgulanabilirler! Yukarıdaki Akropolise işaret çakılabilir.” 

Kaynak: Tepekule’den Bayraklı’ya – Şükrü Tül – 2011 – Eski İzmir (Navluhon ve Tantalis) ve Larisa Şehirleri Harabeleri – Prof. Helene Miltner ve Prof. Dr. Yohannes Böhlau – 1934