Konumuyla Eski İzmir’in körfeze hakim, gözetleme noktalarından birini ziyaret ediyoruz. Bir türlü yolumu düşüremediğim Kayalık Nezaret Yeri denen bu kayaya bir önceki yazıda bahsettiğim Tantalos Mezarı’nı ararken yakın çevrede olması sebebiyle geçerken nihayet uğrayabildim.

Turan kuzeyinde Gümüşpala ve Cengizhan mahallelerini birbirine bağlayan orman yolu üzerinde stratejik bir noktada bulunan bu kaya kütlesi aşağıdan pek dikkat çekmezken etrafından dolandığınızda iç kale gibi bir düzlüğe ulaşıyorsunuz. İki farklı basamak düzeninde yontulmuş ve üzeri düzlenmiş kayanın üst kısımında khamosorion tipinde bir lahit bulunuyor. Büyükkale’nin güneyinde yer alan bu yapının işlevi hakkında özellikle 19. yüzyıl literatüründe farklı görüşler öne sürülmüş. Charles Texier, Pelops’un Tahtı olduğunu iddia ederken, Georges Perrot ve Charles Chipiez, bir tür sunak yeri olarak nitelendirmişler. Batıdan Smyrna’ya ulaşan yollara hakim konumu sebebiyle Miltner ise gözetleme yeri olarak bildirmiştir.

Yerleşime yakın olmasına rağmen ıssız bir kısımda yer alan bu kayalık gözetleme yeri maalesef tahribata ve kaçak kazılara maruz kalmış. Helene Miltner ve Yohannes Böhlau’nun 1930’larda burada yapmış oldukları gezide aldıkları notlara istinaden, Şükrü Tül’ün Tepekule’den Bayraklı’ya isimli kitabında konumdan şu şekilde bahsedilmiş; “Aşağıda Aya Triada kilisesinin yıkıntıları var uzakta. Birden bir kaya göze ilişiyor, yukarıdan bakınca işte ‘Felswarte’… ‘Felswarte’ ya da ‘Kayalık Nezaret Noktası’. Hemen inip bakıyorlar. Aya Triada’nın yukarısındaki kayalığı inceliyorlar. Üstünde dörtgen bir oyuk var. Kuzeyinden merdivenler üstüne çıkıyor. Üstü kayanın kesilmesiyle düzleştirilmiş. Kuzey yamaçta iri taşlardan duvarlar var. Burada ne yapılabilirdi; ancak aşağıdaki kıyı gözetlenebilir, kırsaldan gelenler sorgulanabilirler! Yukarıdaki Akropolise işaret çakılabilir.”

Kaynak: Tepekule’den Bayraklı’ya – Şükrü Tül – 2011 – Eski İzmir (Navluhon ve Tantalis) ve Larisa Şehirleri Harabeleri – Prof. Helene Miltner ve Prof. Dr. Yohannes Böhlau – 1934