Ege Denizi’nin üçüncü büyük adası olan Midilli’nin 450 yıl boyunca (1462-1912) Osmanlı’nın bir eyaleti olması, çevredeki dönemsel tarihi yapıları belgeleme açısından keyifli bir alandı. Bir çoğu zaten şehir merkezinde olan mimari örneklerden ziyade, az bilinen ve ara sokaklarda yer alan tarihi yapıları keşfedip belgelemek için ayrı bir liste ve rotalar oluşturmuştum. Genelde ara sokaklara gizlenmiş çeşmelerin bulunması diğer sivil mimari örneklerine göre daha zor olduğu için bu listede ilk sırada yer alıyorlardı. Ayrıca, 1770-1790 yılları arasında Cezayirli Hasan Paşa’nın adaya kazandırdığı çeşmeler, adada belgelenmesi gereken önemli kültür miraslarındandı. Kitabeleri tamamen silinmiş, biri farklı döneme ait, bir diğeri de restorasyon geçirmiş olarak belgelediğim sekiz sokak çeşmesi;

Cezayirli Hasan Paşa Çeşmesi
Makale, belge dolaşırken ismine erişebildiğim tek çeşme. Theokritou ve Zoodochou Pigis sokaklarının kesişiminde yer alan çınar ağacı ile komşu. Yapısal olarak gayet iyi durumda ve diğer çeşmelerden farklı mermer işlemelerine sahip.

–

Çeşme No: 02
İkinci çeşmemiz sahil yolunun bir üst paralelinde yer alan Athanasiou Mitrelia Sokağı‘nın Komninaki ile kesişiminde yer alıyor. Listemde yer almayan bu çeşmeye sabah gezerken tesadüfen rastladım.

–

Çeşme No: 03
Restorasyon geçiren Valide Camisi’nin arka cephesinden geçen Kornarou Sokağı‘nda, diğer örnekleri gibi sokağın kesişime bakan kısımda yer alıyor. Çeşmenin sırtını yasladığı duvar ise muhtemelen eski bir yapıya ait. Ancak yalnızca duvar kaldığı için ne olduğunu tahmin etmek zor.

–

Çeşme No: 04
Merkezdeki Pergamou, yani Bergama sokağı üzerinde, yine sokak kesişiminde yer alan çeşme. Mermer üzerindeki lale motifli işlemelerden yola çıkarsak muhtemelen Osmanlı dönemine ait bir yapı.

–

Çeşme No: 05
Themidos Sokağı üzerinde bulunan bu çeşme bir kesişimde bulunmuyor. Ara sokaklarda benzer kesişimlere alışınca bunu bulmak biraz zor oldu. Dolanırken bahse konu çeşmeyi sorduğum yaşlı bir mahalle sakini, aynı sokağın sahile inen kısmında benzer yapıda bir başka çeşmenin elli yıl evvel yıkıldığını anlattı.

–

Çeşme No: 06
Tesadüfen rastladığım bir çeşme daha. Muhtemelen sonradan biraz işlem görmüş bu çeşme, pek meşhur Ermou Caddesi üzerinde yer alan Yeni Cami’nin dış duvarında yer alıyor. Döndükten sonra denk geldiğim yakın çevreye ait bir çizimde bahsedilen çeşme bu olsa gerek.

–

Çeşme No: 07
Midilli Kalesi’nin Navmachias Ellis Caddesi‘ne bakan tarafında, kale çevresinde dolaşan yürüyüş yolunun başında yer alan çeşme, kale çeşmesi. Ziyaret etmeden evvel incelediğim restorasyon öncesi çekilen fotoğraflarda yamaç içerisine gömülü olduğundan görsel açıdan daha güzel gözüküyordu. Şimdi ise müzelerin bahçelerindeki yalnız büyük objeler gibi duruyor.

–

Çeşme No: 08
Orijinalliğinden pek emin olamadığım, Ermou ile Mitropoleos Sokağı kesişim noktasında ve Aziz Athanasios Katedrali’ne olan yakın konumu sebebiyle eklediğim bir çeşme. Üzerindeki belirgin ada kabartması sebebiyle çok eski bir tarihi olduğunu düşünmüyorum.

Devam edecek…