Yamanlar Dağı’nda sıkça vakit geçiren biri olarak yıllardır geçerken uğradığım, sisli zamanlarda dolaşırken fazladan keyif aldığım sanatoryum her geçen gün biraz daha kaybolurken blog’un Zaman/Mekan bölümünde olması gerekiyordu tabii ki. Bir dönem yoğun olarak kullanılan benzer tarzdaki sanatoryum yapıları, tedavi yöntemleri değişince neredeyse tüm ülke genelinde kaderine terk edildi. İnşa edildiği dönemlerin izlerini, anılarını taşıyan bu yapılar, günümüzde birer metruk alan.

İktisat Kongresi için İzmir’e gelen Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Dr. Behçet Uz tarafından kurulan Veremle Mücadele Cemiyet-i Hayriyesi, ilerleyen dönemlerde bu alanda bir sağlık kampı oluşturmuş. Sık ağaçların içerisinde denizden 732 metre yükseklikte kurulan bu kamp, 1950’li yıllarda bir tesise dönüştürülmüş. Mimar Akif Kınay tarafından tasarlanan sanatoryum yapısı, yemek salonu ve gazino gibi ek tesisler ile beraber günümüzdeki halini almış. 1960’lı yıllarda verem hastalığının büyük ölçüde tedavi edilebilir hale gelmesiyle tesis, Kızılay’a devredilerek otel olarak işletilmeye başlanmış. Yaklaşık yirmi yıl sonra ise yapıların tümü kamp personeli tarafından kullanılmış.

Sanatoryum binası mimari olarak İzmir’de dönemin uluslar arası stilde karakteristik örneklerinden biri olması sebebiyle ayrı bir öneme sahip. Son gezdiğimde sökülen tüm harici donatılar sebebiyle betonarme bir yapıya dönüşmüş tesiste, belki de bu yüzden dikkatimi yüzey kaplamaları çekti. İç mekan zeminlerinde kullanılan farklı renk ve desenlere sahip karo taşları, bununla ilgili ayrıca bir yazı ya da galeri oluşturulabilir.

Kaynak: İzmir’de Modern Mimarlık Mirası Yamanlar Sanatoryumu – Ebru Karabağ Aydeniz, Begüm Erdoğmuş Manav – 2014