Eski İzmir’in kale yerleşimi ve gözetleme noktaları serisinin son bölümündeyiz. Yamanlar’ın güney yamaçlarında, kalıntıları günümüze ulaşabilmiş beş ayrı noktayı bugün tamamlıyoruz. Geçtiğimiz hafta paylaştığım, Bazen ben de yürümüyorum başlıklı yazıda, sağ çamurluğunda seyahat ettiğim traktörle tahmin ettiğiniz üzere Sancaklı Kale’ye gidiyordum. Deniz seviyesinden 456 metre rakımda bulunan eski ismiyle Adatepe, Karşıyaka’nın Sancaklı Mahallesi kuzeyinde bulunan yüksek kayalık üzerine kurulu.

Sancaklıkale, 19. Yüzyıl sonlarındaki yayınlarda Adatepe Kybele Kutsal Alanı olarak tanımlanmış olsa da, George Ewart Bean ve Rüstem Duyuran’ın 1945-46 yılları arasında burada yaptıkları sondaj kazıları ve yüzey araştırmaları, buranın bir kale olduğunu ortaya çıkarmış. Duvar örgü tekniği ve pişmiş toprak kalıntılarına dayanarak milattan önce 5-6. Yüzyıla tarihlenmiş kale, ayrıca Geç Klasik, Helenistik ve Roma Dönemlerine dair izleri de bünyesinde barındırmakta.

İki ayrı kayalık zirvesi bulunan tepenin kuzeybatısındaki uçuruma bakan tarafı, iç kısıma aşağıdan gelebilecek tehlikeleri önlemek amacıyla örülmüş, polygonal bir duvar yapısını hala koruyor. İyi bir şekilde günümüze ulaşan duvar, yalnızca iki noktadan kaçak kazı tahribata uğramış. Diğer alanlarda olduğu gibi burası da maalesef büyük/küçük izleri taze kaçak kazı çukurlarına sahip. Kuzey kısmında ise farklı teknikte örülmüş bir başka duvar yapısı karşımıza çıkıyor. Su kaynağı bulunmayan tepede üç sarnıç kalıntısı tespit edilmiş. Bunlardan en büyüğü ve en belirgin olanı, ön kaya kütlesi içerisinde. Oyulmuş kaya içine, kesme taşlardan şekil verilerek inşa edilmiş. Diğer ikisi nispeten daha küçük, az önce bahsettiğim duvar yapısının kuzeyinde bulunan düzlükte yer alıyor.

Görüş alanında güney-güneybatı istikametinde Çobanpınarı ve Büyükkale’yi selamlayan Sancaklıkale, Yamanlar Dağı’nın iç yollarına ve batıdan Smyrna’ya ulaşan sahil kısmına hakim konumda bir görüş alanına sahip dönemin bir diğer stratejik yerleşkesiydi.

Kaynak: Arkaik ve Klasik Çağlarda İzmir – Ekrem Akurgal – 1946 – Ada Tepe Again (Sancaklı Kalesi) The Journal of Hellenistic Studies – George Ewart Bean, Rüstem Duyuran – 1947 – Arkaik ve Klâsik Dönem’de Smyrna’nın Dış Savunması Üzerine Gözlemler – Ersin Doğer, İsmail Gezgin – 1998