Hafta sonu gezilerine başladığım dönemde çektiğim fotoğraflar ve yol notlarını belgesel niteliğinde düzenleyip kendimce arşivliyordum. Neredeyse her hafta sonuna yayılan bu geziler, bahsedilen yerlerle ilgili gerekli gereksiz bilgiler ve başımdan geçen maceralar artınca kendimce bir şeyler yapma ihtiyacı hissettim. Hem fotoğraf arşivini paylaşmak, hem de ilginç anıları ve notları bir internet günlüğüne çevirmek amacıyla yaklaşık altı ay evvel burada yazmaya karar verdim. Altı aylık google analytic raporlarına baktığımda, yazarken diğerlerinden farklı bir heyecan duyduğum içeriklerin en çok izlenenlerde olduğunu görmek açıkçası hoşuma gitti. Bu sebeple bahse konu gezilerin neredeyse ilki sayılabilecek bu serüveni yılın ilk yazısı olarak paylaşacağım. Haydi başlayalım.

Mevsimin tişört üzeri polarla dolaşmamıza olanak sağladığı güzel bir cumartesi sabahı sevgili dostum Mehmet Can ile Karşıyaka’dan yola çıktık. Varış noktamız, internette çok alakasız bir şey ararken denk geldiğim, Aliağa’nın Aşağı Şakran yakınlarındaki çeşitli nişlere sahip yekpare bir kaya kütlesiydi. İzban’ın kuzeydeki son istasyonunda inip, Dikili-Bergama yönüne giden herhangi bir otobüse bindik. Dağ başı ya da geniş arazilerin ortasından geçerken gördüğünüz manasız otobüs durakları vardır ya, işte o duraklardan birinde indik ve zeytin bahçeleri arasından, Kuzey Ege Otoyolu altından Aşağı Şakran’a doğru yürümeye başladık.

Yaklaşık üç buçuk kilometrelik yürüyüşün ardından geniş vadide karşımıza çıkan bu kaya kütlesini ilk gördüğümde, yıllardır kullandığım bu güzergahta bu detayı ilk defa farkediyorsam, kim bilir yakın çevremizde ıskaladığımız başka neler vardır diye düşündüm. Kısa bir yürüyüş sonunda daha sonra nekropol alanı olduğunu öğrendiğim bir başka zeytinlikten geçerek küçük bir patikayla kayanın yanına ulaştık, etraflıca gezinmeden evvel yolun bittiği yerde bir süredir ertelediğimiz kahvaltımızı yaptık.

İlgili dokümanlarda Armutalanı mevkiinde Gavurevleri olarak geçen bu işlem görmüş volkanik kaya kütlesinden etrafınıza baktığınızda Kaikos, yani Bakırçay havzasında önemli bir noktada gözüküyor. Aigai’den kuzeybatıya yönelen ve Elaia’ya ulaşan yol güzergahını tümüyle izleyen bir noktada bulunduğu için döneminde karakol işlevi görmüş olmalı. İçerisine bakıldığında karşılaştığınız adak nişleri ve diğer tamamlayıcı izler, tahkimat olarak kullanılmadan önce bir Kybele Tapınağı olma ihtimalini güçlendiriyor. En erken Geç Tunç Çağına tarihlenebilecek buluntulara rastlananan çevrenin, çoğunlukla Helenistik ve Roma dönemlerine ait kalıntılarla beraber Bizans dönemine kadar kesintisiz yerleşim gördüğü söylenebilir.

Merdivenin olduğu taraftaki sık ağaçlık yamaçtan çınarlı dereye inerken rastladığımız ortaya saçılmış bugüne kadar gördüğüm en büyük parçalara sahip siyah boyalı seramik parçaları maalesef definecilerin buraya olan ilgisini gösterir nitelikteydi. Gavurevleri de ne yazık ki benzer diğer arkeolojik alanlar gibi kaçak kazı ve tahribata maruz kalmış. Birçok yer çeşitli el aletleriyle delinmiş ve parçalanmıştı. Tahribat bir yana bu durum özellikle iç kısımda dolaşırken dikkatli olmanızı gerektiriyor, sağlam zannedip tırmanırken tutunacağınız bir kaya parçası diğer taraftan kopabilecek düzeyde tahribata uğramış olabiliyor. Ayrıca gelişi güzel kazılmış ve içi sonradan kuru yaprak ve otlarla dolarak gizlenmiş çukurlar nedeniyle çevrede yürürken de dikkat etmek gerekiyor. Bizim burada denk geldiğimiz en ilginç buluntu, kişisel bilgilerin de yer aldığı detaylı faturasıyla beraber düşürülen ya da burada unutulan dedektör kullanma kılavuzuydu.

Yaklaşık bir saate yakın vakit geçirdiğimiz kayadan ayrılırken saati iyi değerlendirdiğimize kendimizi ikna edip yürüyüşe devam etmeye karar verdik ve o gün yaklaşık on iki kilometrelik bir tur gerçekleştirdik. Üç ayrı noktaya uğradığımız bu gezinin ikinci bölümü olacak Ilıca mevkiini yakın zamanda paylaşacağım, herkese iyi seneler diliyorum.

İkinci bölüm, Reşadiye İskelesi – Üçüncü bölüm, Elaia / Kazıkbağları

Kaynak: Pergamon – 2010 Yakın Çevrede Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları / Pergamon – 2011 Kent Çevresinde Gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları – Felix PIRSON – 2010/2011 – KTB/İzmir KVKBKM – 2014 – Pergamon’un Yolları: Antikçağ’dan Bizans’a Bakırçay (Kaikos) Havzası’nın Yol Sistemi – Murat TOZAN – 2017